Πολλές φορές η γνώση παρομοιάζεται με δέντρο και ονομάζουμε το σύστημά της ως "δέντρο της γνώσης". Για να καταλάβουμε τον τρόπο που είναι οργανωμένο αυτό το σύστημα, θα εξετάσουμε την γνώση ως προς το ίδιο το δέντρο.
Ο άνθρωπος έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να συγκεντρώσει έναν μεγάλο αριθμό παρατηρήσεων πάνω στο γεγονός του δέντρου, σε σημείο να μπορεί να παρεμβαίνει σ' αυτό και να το τροποποιεί κατά τη βούληση του. Η γνώση του σχετικά με το δέντρο αποκτήθηκε κυρίως μέσω της επιδίωξης να το χειριστεί προς όφελος του. Έτσι ό,τι έχει μάθει αφορά κατά κύριο λόγο την πρακτική του χρησιμότητα.
Την ίδια στιγμή που γνωρίζει σχεδόν τα πάντα για την πρακτικότητα του δέντρου, η πραγματικότητά του συνεχίζει να του διαφεύγει. Όσο και αν έχει αντιληφθεί τα επιμέρους στοιχεία του δέντρου, το ίδιο του το είναι τού παραμένουν ασύλληπτα.
Γνωρίζοντας το μέρος τού διαφεύγει το όλον. Αν η φορά της ανθρώπινης γνώσης είναι να εννοήσει το όλον και να ορίσει τον εαυτό της σε σχέση με αυτό, η παραμονή της στην ανάλυση του μερικού την καθυστερεί από τον στόχο της.
Ο άνθρωπος διαφέρει από τα άλλα όντα όχι ως προς τη δυνατότητά του να χειριστεί το δέντρο προς συμφέρον του, (κι αυτά το κάνουν), αλλά ως προς την ικανότητα του να το εννοήσει. Αυτό που τον κάνει διαφορετικό είναι ότι μπορεί να μεταφέρει το γεγονός του δέντρου στη νόηση και να βρει εκεί το εννοιολογικό του αντίστοιχο. Έτσι μπορεί να δώσει μία λέξη για το δέντρο ή μία εικόνα-ζωγραφιά του. Επειδή ακριβώς μπορεί να το μεταφέρει ως έννοια, μπορεί κατά συνέπεια να το μεταφυτέψει και σαν πράξη.
Όταν η διαδικασία της μεταφοράς εξαντλείται σε ένα μέρος των πραγμάτων, αδυνατεί να μεταφέρει τη σκέψη στην ολότητά τους και κατά συνέπεια να πράξει ανάλογα με αυτήν. Η γνώση που αναλίσκεται στον τεμαχισμό των πραγμάτων κρύβει το είναι τους αντί να το φανερώνει και αποπροσανατολίζει τον άνθρωπο, που χάνεται μέσα σε αυτά.
Η φύση μέσω του ανθρωπίνου γένους της αναζητεί τη μεταφορά της στον λόγο. Ο άνθρωπος παρήχθη από την ανάγκη της να επαναληφθεί σαν λέξη, να συνοδευτεί σαν τραγούδι και στίχος. Το ανθρώπινο ον είναι προϊόν της μοναξιάς της φύσης, που μέσω αυτού αναζήτησε τη συντροφιά της. Το ον αυτό μπορεί να φερθεί σύμφωνα με τη φυσική του αναγκαιότητα και να αποδώσει ποιητικά τον κόσμο ή μπορεί να παραφωνήσει με αυτήν και να τον προδώσει φερόμενος καταχρηστικά.
Η φύση, δίνοντας τη δύναμη του λόγου στον άνθρωπο, πήρε κάποιο ρίσκο° μία παράλογη χρήση αυτής της δύναμης θα μπορούσε να την απειλήσει. Πήρε όμως και κάποια μέτρα: κρατώντας τον αναπόσπαστο μέρος της ολότητάς της και εξαρτώμενο από αυτήν, κάθε τραύμα που ο άνθρωπος θα της προκαλεί, να πληγώνει και τον ίδιο.
Όταν ο άνθρωπος γνωρίζει τα πράγματα μόνο ως προς το δικό του όφελος και παραγνωρίζει την ενότητα του με αυτά, αγνοεί το πραγματικό του συμφέρον. Αν νομίζει ότι ο κόσμος έχει φτιαχτεί για να εξυπηρετήσει τον ίδιο, αυταπατάται.
Όταν η δύναμη του λόγου προσπαθεί να υποτάξει τα άλλα όντα στην εξουσία της ψεύδεται. Μπορεί να υποτάξει τις επιμέρους εκδηλώσεις τους, αλλά όχι το βαθύτερο τους νόημα και τη ψυχή τους. Η γνώση που κινείται σχετικά, μόνο ως προς το έχειν των πραγμάτων και όχι ως προς το είναι τους, μαθαίνει μόνο τη μισή αλήθεια και ψεύδεται στην ολότητα της. Το μισό της α-λήθειας είναι η λήθη και η σχετική γνώση αχρηστεύεται στο ψέμα και στη λησμονιά της καταγωγής της. Ξεχνώντας να εννοήσει το σημείο εκκίνησης των πραγμάτων, (άρα και το δικό της), ακινητοποιείται.
Η συσσώρευση της σχετικής γνώσης δίνει τη ψευδαίσθηση της κίνησης της, ενώ απλώς έχουμε μία ποιητική στασιμότητα συνοδευόμενη από ένα τεχνολογικό πληθωρισμό. Το πράγμα σήμερα είναι περισσότερο από ποτέ κρυμμένο από μία πληθώρα τεχνικών γνώσεων και η ερμηνεία του γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Τόμοι προστίθενται πάνω σε τόμους και κάνουν το βιβλίο της φύσης τόσο δυσανάγνωστο που να αμφισβητείται πια και η ίδια η χρησιμότητα της γνώσης.
Αν επιμείνουμε σε αυτήν την κατεύθυνση, το πιο πιθανόν είναι να προκαλέσουμε ένα κύμα άρνησης της γνώσης και ό,τι έχουμε αποκτήσει με αυτήν, να κινδυνεύσουμε να το χάσουμε μες στην επερχόμενη βαρβαρότητα. Έτσι, η χρηστική κατεύθυνση της γνώσης θα οδηγήσει στην επιστροφή μας σε ένα κατώτερο σημείο φτώχειας, οπότε, αντί η γνώση να δικαιωθεί σαν συντελεστής πλούτου, θα αυτοαναιρεθεί προκαλώντας τη στέρηση.
Για να αποφευχθεί ένας τέτοιος κίνδυνος, επείγει η εξισορρόπηση της εξειδικευμένης γνώσης με την επιστροφή της σε ζητήματα γένους. Μόνο η ποιητική απόδοση του δέντρου μπορεί να αποτρέψει την καταστροφή του° η ξεκομμένη από τη ροή του απόλυτου γνώση, αργά ή γρήγορα θα το ξεράνει, όσο και αν βελτιώνεται από καινούργιες παρατηρήσεις για τη χρησιμότητα του*.
Αν η τεχνολογική φλυαρία κοπάσει και αφουγκραστούμε τη σιωπή του δέντρου, τότε αυτό μπορεί να μας μιλήσει και να μάθουμε τα μυστικά του. Μαθαίνοντας για το άλλο γνωρίζουμε τον εαυτό μας αφού, όπως εγώ είμαι ο άλλος εσύ, έτσι και εμείς είμαστε το άλλο δέντρο.
* Η οικολογία που παραμένει μέσα στα όρια της γνώσης του σχετικού και δεν θέτει το ζήτημα του απόλυτου, δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική. Όταν ο λόγος της μένει στο αποτέλεσμα των πραγμάτων και δεν ξανοίγεται στο τέλος τους -άρα και την αρχή τους- δεν διαφέρει ουσιαστικά από μία (υγιή έστω) τεχνολογία.
Ο άνθρωπος έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να συγκεντρώσει έναν μεγάλο αριθμό παρατηρήσεων πάνω στο γεγονός του δέντρου, σε σημείο να μπορεί να παρεμβαίνει σ' αυτό και να το τροποποιεί κατά τη βούληση του. Η γνώση του σχετικά με το δέντρο αποκτήθηκε κυρίως μέσω της επιδίωξης να το χειριστεί προς όφελος του. Έτσι ό,τι έχει μάθει αφορά κατά κύριο λόγο την πρακτική του χρησιμότητα.
Την ίδια στιγμή που γνωρίζει σχεδόν τα πάντα για την πρακτικότητα του δέντρου, η πραγματικότητά του συνεχίζει να του διαφεύγει. Όσο και αν έχει αντιληφθεί τα επιμέρους στοιχεία του δέντρου, το ίδιο του το είναι τού παραμένουν ασύλληπτα.
Γνωρίζοντας το μέρος τού διαφεύγει το όλον. Αν η φορά της ανθρώπινης γνώσης είναι να εννοήσει το όλον και να ορίσει τον εαυτό της σε σχέση με αυτό, η παραμονή της στην ανάλυση του μερικού την καθυστερεί από τον στόχο της.
Ο άνθρωπος διαφέρει από τα άλλα όντα όχι ως προς τη δυνατότητά του να χειριστεί το δέντρο προς συμφέρον του, (κι αυτά το κάνουν), αλλά ως προς την ικανότητα του να το εννοήσει. Αυτό που τον κάνει διαφορετικό είναι ότι μπορεί να μεταφέρει το γεγονός του δέντρου στη νόηση και να βρει εκεί το εννοιολογικό του αντίστοιχο. Έτσι μπορεί να δώσει μία λέξη για το δέντρο ή μία εικόνα-ζωγραφιά του. Επειδή ακριβώς μπορεί να το μεταφέρει ως έννοια, μπορεί κατά συνέπεια να το μεταφυτέψει και σαν πράξη.
Όταν η διαδικασία της μεταφοράς εξαντλείται σε ένα μέρος των πραγμάτων, αδυνατεί να μεταφέρει τη σκέψη στην ολότητά τους και κατά συνέπεια να πράξει ανάλογα με αυτήν. Η γνώση που αναλίσκεται στον τεμαχισμό των πραγμάτων κρύβει το είναι τους αντί να το φανερώνει και αποπροσανατολίζει τον άνθρωπο, που χάνεται μέσα σε αυτά.
Η φύση μέσω του ανθρωπίνου γένους της αναζητεί τη μεταφορά της στον λόγο. Ο άνθρωπος παρήχθη από την ανάγκη της να επαναληφθεί σαν λέξη, να συνοδευτεί σαν τραγούδι και στίχος. Το ανθρώπινο ον είναι προϊόν της μοναξιάς της φύσης, που μέσω αυτού αναζήτησε τη συντροφιά της. Το ον αυτό μπορεί να φερθεί σύμφωνα με τη φυσική του αναγκαιότητα και να αποδώσει ποιητικά τον κόσμο ή μπορεί να παραφωνήσει με αυτήν και να τον προδώσει φερόμενος καταχρηστικά.
Η φύση, δίνοντας τη δύναμη του λόγου στον άνθρωπο, πήρε κάποιο ρίσκο° μία παράλογη χρήση αυτής της δύναμης θα μπορούσε να την απειλήσει. Πήρε όμως και κάποια μέτρα: κρατώντας τον αναπόσπαστο μέρος της ολότητάς της και εξαρτώμενο από αυτήν, κάθε τραύμα που ο άνθρωπος θα της προκαλεί, να πληγώνει και τον ίδιο.
Όταν ο άνθρωπος γνωρίζει τα πράγματα μόνο ως προς το δικό του όφελος και παραγνωρίζει την ενότητα του με αυτά, αγνοεί το πραγματικό του συμφέρον. Αν νομίζει ότι ο κόσμος έχει φτιαχτεί για να εξυπηρετήσει τον ίδιο, αυταπατάται.
Όταν η δύναμη του λόγου προσπαθεί να υποτάξει τα άλλα όντα στην εξουσία της ψεύδεται. Μπορεί να υποτάξει τις επιμέρους εκδηλώσεις τους, αλλά όχι το βαθύτερο τους νόημα και τη ψυχή τους. Η γνώση που κινείται σχετικά, μόνο ως προς το έχειν των πραγμάτων και όχι ως προς το είναι τους, μαθαίνει μόνο τη μισή αλήθεια και ψεύδεται στην ολότητα της. Το μισό της α-λήθειας είναι η λήθη και η σχετική γνώση αχρηστεύεται στο ψέμα και στη λησμονιά της καταγωγής της. Ξεχνώντας να εννοήσει το σημείο εκκίνησης των πραγμάτων, (άρα και το δικό της), ακινητοποιείται.
Η συσσώρευση της σχετικής γνώσης δίνει τη ψευδαίσθηση της κίνησης της, ενώ απλώς έχουμε μία ποιητική στασιμότητα συνοδευόμενη από ένα τεχνολογικό πληθωρισμό. Το πράγμα σήμερα είναι περισσότερο από ποτέ κρυμμένο από μία πληθώρα τεχνικών γνώσεων και η ερμηνεία του γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Τόμοι προστίθενται πάνω σε τόμους και κάνουν το βιβλίο της φύσης τόσο δυσανάγνωστο που να αμφισβητείται πια και η ίδια η χρησιμότητα της γνώσης.
Αν επιμείνουμε σε αυτήν την κατεύθυνση, το πιο πιθανόν είναι να προκαλέσουμε ένα κύμα άρνησης της γνώσης και ό,τι έχουμε αποκτήσει με αυτήν, να κινδυνεύσουμε να το χάσουμε μες στην επερχόμενη βαρβαρότητα. Έτσι, η χρηστική κατεύθυνση της γνώσης θα οδηγήσει στην επιστροφή μας σε ένα κατώτερο σημείο φτώχειας, οπότε, αντί η γνώση να δικαιωθεί σαν συντελεστής πλούτου, θα αυτοαναιρεθεί προκαλώντας τη στέρηση.
Για να αποφευχθεί ένας τέτοιος κίνδυνος, επείγει η εξισορρόπηση της εξειδικευμένης γνώσης με την επιστροφή της σε ζητήματα γένους. Μόνο η ποιητική απόδοση του δέντρου μπορεί να αποτρέψει την καταστροφή του° η ξεκομμένη από τη ροή του απόλυτου γνώση, αργά ή γρήγορα θα το ξεράνει, όσο και αν βελτιώνεται από καινούργιες παρατηρήσεις για τη χρησιμότητα του*.
Αν η τεχνολογική φλυαρία κοπάσει και αφουγκραστούμε τη σιωπή του δέντρου, τότε αυτό μπορεί να μας μιλήσει και να μάθουμε τα μυστικά του. Μαθαίνοντας για το άλλο γνωρίζουμε τον εαυτό μας αφού, όπως εγώ είμαι ο άλλος εσύ, έτσι και εμείς είμαστε το άλλο δέντρο.
* Η οικολογία που παραμένει μέσα στα όρια της γνώσης του σχετικού και δεν θέτει το ζήτημα του απόλυτου, δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική. Όταν ο λόγος της μένει στο αποτέλεσμα των πραγμάτων και δεν ξανοίγεται στο τέλος τους -άρα και την αρχή τους- δεν διαφέρει ουσιαστικά από μία (υγιή έστω) τεχνολογία.
No comments:
Post a Comment